Osoby fizyczne, które dokonują transakcji kryptowalutowych, od 2019 r. nie mogą rozliczać się z tego tytułu w ramach źródła przychodów, którym jest pozarolnicza działalność gospodarcza. Wyjątek od tej reguły stanowią m.in. podmioty prowadzące giełdy lub kantory walut wirtualnych, którym w tym artykule nie będziemy poświęcać uwagi.
Powyższe oznacza, że transakcje związane z kryptowalutami są rozliczane prywatnie, czyli poza działalnością gospodarczą.
Rozliczenie z fiskusem odbywa się poprzez złożenie zeznania rocznego PIT-38.
Jeśli jednak obrót kryptowalutami realizowany jest np. przez spółkę z o.o., rozliczenie, siłą rzeczy, następuje w ramach firmy. Wynika to z faktu, że spółka kapitałowa nie ma swojego majątku prywatnego.
Jednakże rozliczenie, co do zasady, nie zostanie dokonane w ramach źródła przychodów dla podstawowej działalności spółki. Oznacza to, że w sytuacji gdy spółka ma prawo stosować stawkę CIT w wysokości 9%, to i tak dochód z transakcji kryptowalutowych będzie opodatkowany według stawki CIT w wysokości 19%. W dalszej części artykułu rozwiniemy ten wątek.
Przejdźmy zatem po kolei do omówienia skutków podatkowych z tytułu transakcji związanych z kryptowalutami na gruncie:
podatku dochodowego od osób fizycznych (dalej: PIT),
podatku dochodowego od osób prawnych (dalej: CIT),
podatku od towarów i usług (dalej: VAT),
podatku od czynności cywilnoprawnych (dalej: PCC).
Jeszcze w tym miejscu nadmienię, że na końcu artykułu omówimy, na przykładzie, zagadnienie rozliczenia transakcji kryptowalutowych, w sytuacji kiedy za zakup usługi lub towaru, zamiast dokonania zapłaty środkami pieniężnymi, wymienia się kryptowalutę.
Zapisz się na newsletter i otrzymaj ZA DARMO kalkulator podatkowy
W ramach subskrypcji mojego newslettera otrzymasz autorski kalkulator podatkowy.
Przeprowadzisz w nim analizę formy opodatkowania dla Twojej firmy.
Zobaczysz, która forma działalności jest dla Ciebie najkorzystniejsza podatkowo (np. JDG, sp. z o.o.).
Uzyskasz dostęp do nagrania video, które jest praktyczną instrukcją obsługi kalkulatora.
Rozliczenie kryptowalut na gruncie PIT
Który formularz i w jakim terminie?
Jak zostało wspomniane na wstępie, osoby fizyczne dokonujące transakcji kryptowalutami nie mogą ich rozliczać w ramach źródła przychodów – pozarolnicza działalność gospodarcza. Ustawodawca wyraźnie wskazał, że przychody z odpłatnego zbycia waluty wirtualnej powinny być rozliczane w ramach źródła przychodów – kapitały pieniężne, czyli tego samego co np. przychody ze sprzedaży akcji.
W związku z powyższym, właściwym formularzem do rozliczenia się z podatku dochodowego od osób fizycznych z tytułu transakcji związanych z kryptowalutami jest PIT-38. Zeznanie roczne należy złożyć w terminie od dnia 15 lutego do dnia 30 kwietnia roku następującego po danym roku podatkowym.
Od czego płacimy podatek?
Podatek płacimy od dochodu. Dochodem, co do zasady, jest różnica między przychodami a kosztami. Natomiast, w przypadku rozliczania kryptowalut dochód wyliczamy w nieco bardziej złożony sposób.
Mianowicie, dochodem z odpłatnego zbycia walut wirtualnych jest osiągnięta w roku podatkowym różnica między sumą przychodów uzyskanych z tytułu odpłatnego zbycia walut wirtualnych a kosztami uzyskania przychodów poniesionymi w danym roku, powiększonymi o koszty uzyskania przychodów poniesionymi w latach ubiegłych, które nie zostały potrącone w poprzednich latach.
Zobaczmy na poniższej grafice do czego sprowadza się treść powyższego akapitu. Na jego podstawie można wyprowadzić wzór na dochód z odpłatnego zbycia kryptowalut.
Przytoczony wzór, jak się dokładniej przyjrzymy, jest również naniesiony w części „E” zeznania PIT-38.
Ile wynosi podatek – 19% czy 23%?
Zgodnie z art. 30b ust. 1a ustawy o PIT, od dochodów uzyskanych z odpłatnego zbycia walut wirtualnych podatek dochodowy wynosi 19% uzyskanego dochodu.
Uwaga! Dochody te podlegają opodatkowaniu daniną solidarnościową. Danina ta jest należna fiskusowi od nadwyżki ponad 1 mln zł dochodu, a stawka wynosi 4%.
Pamiętaj, że do tego limitu wliczają się również dochody m.in. z:
umowy o pracę,
działalności gospodarczej opodatkowanej według skali podatkowej lub podatkiem liniowym,
sprzedaży udziałów,
giełdy.
Nasuwa się wniosek, że Twój dochód z tytułu zbycia kryptowalut może zostać opodatkowany (w całości lub w części) według realnej stawki 23%.
Co jest przychodem?
Przychodem jest odpłatne zbycie waluty wirtualnej. Za taką czynność uważa się:
wymianę waluty wirtualnej na prawny środek płatniczy (na walutę fiducjarną np. PLN, EUR, USD),
wymianę waluty wirtualnej na towar,
wymianę waluty wirtualnej na usługę,
wymianę waluty wirtualnej na prawo majątkowe inne niż waluta wirtualna,
uregulowanie innych zobowiązań walutą wirtualną.
Dla przykładu, zamiana kryptowaluty na walutę FIAT (walutę fiducjarną np. PLN, EUR, USD) lub zapłata kryptowalutą np. za kawę lub konsultację wiązać się będzie z powstaniem przychodu.
Co do daty powstania przychodu, jest to data transakcji.
Warto mieć na uwadze, że dochodów ze sprzedaży kryptowalut nie łączy się z innymi dochodami z kapitałów pieniężnych (np. z ze sprzedaży akcji). Z powyższego wynika, że nie można obniżyć dochodu z tytułu sprzedaży kryptowalut o stratę np. z tytułu inwestowania w akcje lub na odwrót.
Podkreślić jeszcze należy, że zamiana jednej kryptowaluty na inną (w tym na stablecoina) jest neutralna podatkowo, czyli w takich okolicznościach przychód nie powstaje.
Co jest kosztem uzyskania przychodów?
Kosztami uzyskania przychodów z tytułu odpłatnego zbycia waluty wirtualnej są udokumentowane wydatki bezpośrednio poniesione na nabycie waluty wirtualnej oraz koszty związane ze zbyciem waluty wirtualnej.
W praktyce kosztami są:
wydatki poniesione na zakup kryptowalut,
prowizje przy zakupie waluty wirtualnej,
prowizje przy sprzedaży waluty wirtualnej.
Pamiętaj o właściwym udokumentowaniu kosztów. Z dowodów powinno jasno wynikać, że to Ty poniosłeś wydatek. Jeśli nabywasz waluty wirtualne w kantorze, warto abyś zadbał, dla celów podatkowych, o uzyskanie potwierdzenia transakcji z Twoimi danymi.
Co istotne, zamiana kryptowaluty na inną kryptowalutę ani prowizja związana z taką zamianą nie stanowi kosztu uzyskania przychodów.
Kosztem nie mogą być także wydatki związane z finansowaniem zakupu kryptowalut, takie jak odsetki od pożyczek czy kredytów.
Wydatków na szkolenie z inwestowania w kryptowaluty czy wydatków na zakup portfela sprzętowego też nie zaliczysz do kosztów.
I jeszcze ważna informacja dla kopaczy walut wirtualnych. Według organów podatkowych, zakup sprzętu przeznaczonego do kopania kryptowalut czy wydatki związane ze zużyciem energii elektrycznej nie mogą być kosztem.
Rolowanie kosztów zamiast rozliczenia straty
W tej części posłużymy się przykładem tzw. hodlera, czyli inwestora nabywającego i przetrzymującego kryptowaluty.
Nadmienić w tym miejscu należy, że w przypadku rozliczania kryptowalut straty nie rozlicza się. W miejsce straty można „rolować” koszty aż do momentu, kiedy zostanie osiągnięty przychód, co najmniej w wysokości poniesionych kosztów. Warto jeszcze wspomnieć, że nie ma w tym przypadku pięcioletniego ograniczenia.
W zeznaniu rocznym za 2023 r. hodler wykaże osobno koszty poniesione do 2022 r. włącznie (pozycja 36) i w 2023 r. (pozycja 35). Ponadto przeniesie te koszty na następny rok lub następne lata poprzez uwzględnienie ich w pozycji 38.
Zaznaczam, że wykazywanie kosztów we właściwym roku jest bardzo ważne. Niedopełnienie tej formalności może ostatecznie wiązać się ze składaniem deklaracji wraz z czynnym żalem lub z jej korektą. W pewnych okolicznościach może dojść do utraty prawa do uwzględnienia wydatku tytułem zakupu kryptowalut w kosztach uzyskania przychodów. Do tej kwestii jeszcze wrócimy.
Przykład 1
Na rozgrzewkę, przedstawmy przypadek inwestora, który dopiero w 2023 r. rozpoczął swoją przygodę z kryptowalutami i zamierza je przechowywać długoterminowo.
W 2023 r. nabył kryptowaluty za 120 000 zł;
Do końca 2023 r. nie sprzedał walut wirtualnych.
Wypełnienie części E zeznania PIT-38 za 2023 r. będzie wyglądało w następujący sposób.
Przykład 2
Przedstawmy przypadek hodlera, który od lat gramadzi waluty wirtualne.
W latach 2015-2022 nabył kryptowaluty za 130 000 zł;
W 2023 r. nabył kryptowaluty za 120 000 zł;
Do końca 2023 r. nie sprzedał walut wirtualnych.
Wypełnienie części E zeznania PIT-38 za 2023 r. będzie wyglądało w następujący sposób.
Należy zwrócić szczególną uwagę na to, że w sytuacji gdy w kolejnych latach nie zostanie wykonana żadna transakcja, ani zakupu ani sprzedaży, hodler i tak powinien złożyć PIT-38 i w pozycjach 36 oraz 38 wykazać kwotę 250 000 zł.
Innymi słowy, trzymając kryptowaluty, powninniśmy za każdy rok składać PIT-38, nawet w przypadku braku transakcji w danym roku.
Przykład 3
Przeanalizujmy teraz przypadek hodlera, który sprzedał część posiadanych kryptowalut.
W latach 2015-2022 nabył kryptowaluty za 130 000 zł;
W 2023 r. nabył kryptowaluty za 120 000 zł;
W 2023 r., oprócz dokonania zakupu, sprzedał waluty wirtualne za 150 000 zł.
Wypełnienie części E zeznania PIT-38 za 2023 r. będzie wyglądało w następujący sposób.
Zauważyć należy, że hodler za 2023 r. nie zapłaci podatku i przeniesie 100 000 zł kosztów na następny rok lub następne lata poprzez uwzględnienie ich w pozycji 38.
Przykład 4
Przeanalizujmy jeszcze przypadek hodlera, który sprzedał część posiadanych kryptowalut, ale za kwotę 300 000 zł.
W latach 2015-2022 nabył kryptowaluty za 130 000 zł;
W 2023 r. nabył kryptowaluty za 120 000 zł;
W 2023 r., oprócz dokonania zakupu, sprzedał waluty wirtualne za 300 000 zł.
Wypełnienie części E i F zeznania PIT-38 za 2023 r. będzie wyglądało w następujący sposób.
Pomijając daninę solidarnościową, którą rozlicza się na osobnym formularzu (DSF-1), i która może się pojawić ze względu na dochody z innych źródeł, o czym już w tym artykule była mowa, podatek wynosi 9 500 zł.
Zakładając, że w kolejnych latach zostaną sprzedane pozostałe kryptowaluty i nie będą kupowane kolejne, w PIT-38 za kolejne lata zostanie wykazany przychód a koszty już nie.
Koszty poniesione przed 2019 r.
Do 2018 r. przychody ze sprzedaży walut wirtualnych były rozliczane w innym źródle przychodów – przychody z praw majątkowych. Koszty zakupu kryptowalut były wykazywane w zeznaniu PIT-36, pod warunkiem osiągnięcia przychodu z tytułu ich sprzedaży.
W przypadku kosztów, w stosunku do których przychody nie zostały osiągnięte przed dniem 1 stycznia 2019 r., inwestorzy mają prawo do uwzględnienia tych wydatków w zeznaniu PIT-38 za 2019 r. Jeśli tego nie zrobili we właściwym terminie, mogą to uczynić poprzez złożenie pierwotnego zeznania lub korekty PIT-38.
Jeśli nie zostanie złożona korekta a pierwotna deklaracja, wskazane jest również złożenie zawiadomienia – czynny żal, żeby uniknąć kar przewidzianych w ustawie – Kodeks karny skarbowy za niezłożenie deklaracji podatkowej w terminie.
W zeznaniu rocznym za 2019 r. miejsce na wykazanie poniesionych i zarazem nieuwzględnionych w poprzednich latach kosztów znajduje się w pozycji 36 (patrz na grafikę poniżej).
W razie niedopełnienia tej formalności, koszty sprzed 2019 r. przepadną.
Optymalizacja podatku od kryptowalut
Najczęściej spotykanymi metodami na legalne obniżenie zobowiązania podatkowego są:
zakup kryptowalut pod koniec roku,
zrealizowanie zysku poprzez zamianę spekulacyjnej kryptowaluty na stabilną (stablecoin), której kurs jest oparty o kurs waluty fiducjarnej.
Pierwsze rozwiązanie polega na uwzględnieniu kwoty wydatku, poczynionego pod koniec roku, tytułem zakupu kryptowalut w kosztach. Skutkuje to obniżeniem dochodu za dany rok, a co za tym idzie, również podatku.
Z drugim rozwiązaniem wiąże się brak powstania przychodu, ponieważ jest to zamiana jednej kryptowaluty na inną.
Należy mieć na uwadze, że oba sposoby wiążą się de facto z odroczeniem zapłaty podatku.
Nie uwzględniam w tych rozważaniach rozliczania dochodów ze zbycia kryptowalut w innych krajach, ponieważ z tym zagadnieniem wiąże się kwestia rezydencji podatkowej i stosowania postanowień umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania między danymi państwami, o ile została zawarta.
Trzeba mieć również na uwadze, że w niektórych przypadkach rozliczanie kryptowalut w innej jurysdykcji podatkowej może zostać uznane za agresywną optymalizację podatkową, zwłaszcza jeśli rozliczanie za granicą ma charakter sztuczny.
W razie ewentualnego rozliczania dochodów z kryptowalut w innym państwie i jakichkolwiek wątpliwości w tym zakresie, zalecane jest skonsultowanie się z doradcą podatkowym.
Rozliczenie kryptowalut na gruncie CIT
W przypadku podatników CIT (np. spółka z o.o.), o ile dany podmiot nie prowadzi np. giełdy lub kantoru walut wirtualnych, rozliczenie transakcji związanych z kryptowalutami nie zostanie dokonane w ramach źródła przychodów dla podstawowej działalności spółki, ale w ramach źródła przychodów – przychody z zysków kapitałowych.
Tak jak zostało wspomniane na wstępie, oznacza to, że w sytuacji gdy spółka ma prawo stosować stawkę CIT w wysokości 9%, to i tak dochód z transakcji kryptowalutowych będzie opodatkowany według stawki CIT w wysokości 19%.
Gdybyś chciał dowiedzieć się więcej na temat tego, kto może skorzystać z 9% CIT i jakie są inne wyłączenia, zapraszam Cię do lektury artykułu Uważaj na utratę 9% CIT.
Co istotne, opodatkowanie dochodów ze zbycia kryptowalut, również na gruncie CIT, następuje w terminie złożenia zeznania rocznego, a nie na bieżąco, w formie zaliczek na podatek.
Zeznanie roczne spółki
Jeśli chodzi o termin na złożenie zeznania rocznego w przypadku spółek będących podatnikami CIT, przypada on na koniec trzeciego miesiąca roku następnego. Jeśli rok podatkowy spółki kończy się w grudniu, wtedy termin na złożenie zeznania rocznego:
CIT-8 w przypadku spółek na zwykłym CIT
CIT-8e w przypadku spółek na estońskim CIT
jest do końca marca następnego roku.
Przechodząc do kwestii technicznych, rozliczenie zakupu, przetrzymywania i sprzedaży kryptowalut odbywa się podobnie, jak u podatników PIT. Jednak podatnicy CIT, zamiast wypełniać PIT-38, wypełniają załącznik CIT/WW do zeznania CIT-8.
Jak widzisz, załącznik CIT/WW jest praktycznie kopią części dotyczącej kryptowalut z PIT-38.
Jeśli wyjdzie podatek do zapłaty, nanosi się jego wartość do części „I” zeznania CIT-8.
Co ważne, ten podatek (według stawki 19%) będzie do zapłaty, bez względu na to czy w źródle przychodów „zyski kapitałowe” spółka odnotowała dochód czy stratę. Dochodu z tytułu sprzedaży kryptowalut nie można skompensować ze stratą np. z tytułu inwestowania w akcje lub na odwrót.
Dodatkowo, spółki, które wybrały estoński CIT też opodatkują dochody z kryptowalut na zasadach opisanych powyżej. Nie zastosują w tym zakresie stawek przewidzianych dla podatku estońskiego ani nie skorzystają z możliwości zapłaty CIT z tego tytułu dopiero przy wypłacie dywidendy wspólnikom.
Kryptowaluty a VAT
Na gruncie ustawy o podatku od towarów i usług sprzedaż i wymiana waluty wirtualnej są traktowane jako świadczenie zwolnione przedmiotowo z VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 7 ww. ustawy.
Ponadto, Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w wyroku z dnia 22 października 2015 r. w sprawie Hedqvist C-264/14, zajął stanowisko, że prawa, które są traktowane w obrocie podobnie jak pieniądz, powinny być traktowane pod względem podatku VAT tak jak wręczenie samych pieniędzy – co uzasadnia zwolnienie z VAT.
Miej świadomość, że zwolnienie z VAT nie oznacza, że dana czynność pod ustawę o VAT nie podlega. Może mieć to znaczenie chociażby z punktu widzenia limitu dla drobnych podatników. Mowa o rocznym limicie – 200 tys. zł. Ale to jest ewentualnie temat na osobny artykuł.
Kryptowaluty a PCC
Wątpliwości dotyczące opodatkowania kryptowalut podatkiem od czynności cywilnoprawnych zostały definitywnie rozwiane w 2020 r. w ramach tarczy antykryzysowej 2.0.
Do art. 9 ustawy o PCC został dodany ust. 1a, zgodnie z którym zwalnia się od podatku sprzedaż i zamianę walut wirtualnych. Przepis wszedł w życie z dniem 1 lipca 2020 r.
Wymiana kryptowaluty na usługę lub towar
Jak zostało zasygnalizowane na wstępie, omówimy jeszcze zagadnienie wymiany waluty wirtualnej na usługę lub towar.
Posłużymy się przykładem Pani Oli, która nabywa od firmy działającej w ramach spółki z o.o. usługę lub towar i nie dokonuje zapłaty środkami pieniężnymi, ale wymienia walutę wirtualną właśnie na usługę lub towar.
W pierwszym kroku Pani Ola nabyła walutę wirtualną za 1000 zł. Transakcja odbyła się na giełdzie kryptowalut. Jak już wiesz z tego artykułu, Pani Ola, w zeznaniu rocznym PIT-38, wykaże 1000 zł tytułem zakupu waluty wirtualnej.
W drugim kroku Pani Ola nabywa od firmy, która działa w ramach spółki z o.o., jakąś usługę albo towar za kwotę 1500 zł. Jak można wywnioskować, nasza bohaterka zarobiła na swojej inwestycji.
Też już wiesz z tego artykułu, że w przypadku Pani Oli powstaje w tym momencie przychód z tytułu zbycia waluty wirtualnej. Pani Ola w części „E” zeznania rocznego PIT-38 wykaże 500 zł dochodu ze zbycia walut wirtualnych.
Trzeci krok naszych rozważań dotyczy już spółki z o.o.
Sprzedając usługę lub towar, spółka osiąga przychód ze swojej działalności operacyjnej. Jeśli spółka może stosować stawkę CIT w wysokości 9%, to od dochodu z tytułu sprzedaży usługi lub towaru zapłaci 9% CIT.
Podkreślam, że powyższe dotyczy przychodów z działalności operacyjnej, a nie przychodów ze sprzedaży waluty wirtualnej. Przejdźmy zatem do omówienia rozliczenia kryptowalutowego.
Oprócz tego, że spółka sprzedała usługę lub towar, to nabyła od Pani Oli walutę wirtualną o wartości 1500 zł. Kwotę tej transakcji spółka wykaże, jako koszt uzyskania przychodów, w załączniku CIT/WW, który dołączy do zeznania CIT-8.
W czwartym kroku spółka sprzedaje walutę wirtualną na giełdzie kryptowalut za kwotę 2000 zł. Jak wynika z naszego przykładu, spółka też zarobiła na inwestycji w kryptowaluty.
Przechodząc do aspektów podatkowych, spółka wykaże dochód z tytułu zbycia waluty wirtualnej, tak jak Pani Ola – w wysokości 500 zł. Dokona tego w załączniku CIT/WW oraz w części „I” zeznania CIT-8. Dochód ten będzie opodatkowany według stawki 19%.
Przypominam, tych dochodów spółka nie łączy z innymi dochodami. Idąc dalej, spółka nie skompensuje dochodu z tytułu sprzedaży kryptowalut ze stratą np. z tytułu inwestowania w akcje.
Doradca podatkowy, inwestor i przedsiębiorca. Partner w kancelarii księgowo-podatkowej. Absolwent Sorbony, autor książek i prowadzący kanał YouTube. Udziela konsultacji w języku polskim, angielskim i francuskim. Mówi o podatkach w naprawdę zrozumiały sposób.
Zapisz się na newsletter i otrzymaj ZA DARMO kalkulator podatkowy
W ramach subskrypcji mojego newslettera otrzymasz autorski kalkulator podatkowy.
Przeprowadzisz w nim analizę formy opodatkowania dla Twojej firmy.
Zobaczysz, która forma działalności jest dla Ciebie najkorzystniejsza podatkowo (np. JDG, sp. z o.o.).
Uzyskasz dostęp do nagrania video, które jest praktyczną instrukcją obsługi kalkulatora.