Polski Ład 1.0

Ten artykuł został napisany przed 1 stycznia 2022 r., czyli przed wejściem w życie Polskiego Ładu. Już na początku 2022 r. okazało się, że część wprowadzonych przepisów powinno zostać poprawionych, na co ustawodawca się zdecydował. Tak więc we wpisie Polski Ład 2.0 przeanalizowaliśmy „naprawę” podatkowego Polskiego Ładu, głównie na gruncie PIT. Natomiast we wpisie Polski Ład 3.0 opisaliśmy „naprawę” Polskiego Ładu na gruncie CIT. Zachęcamy również do lektury artykułów Polski Ład 2.0 i Polski Ład 3.0.

Przebieg procesu legislacyjnego

15 maja 2021 r. na konferencji prasowej rząd Rzeczypospolitej Polskiej przedstawił założenia Polskiego Ładu nazywanego wcześniej Nowym Polskim Ładem.

Natomiast 26 lipca 2021 r. przedstawiony został projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (wersja 1.0).

8 września 2021 r. do Sejmu trafiła wersja 2.0 projektu ustawy nowelizującej.

Po naniesieniu zmian przez Sejm, 4 października 2021 r. ustawa trafiła do Senatu.

29 października 2021 r., po powrocie ustawy do Sejmu, pierwsza izba polskiego parlamentu odrzuciła większość kluczowych poprawek Senatu i przegłosowała ustawę.

Dnia 15 listopada 2021 r. Prezydent podpisał ustawę z dnia 29 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw. Tak więc Polski Ład w podatkach wchodzi w życie od 1 stycznia 2022 r.

Przedstawienie zmian w podatkach

• Podwyższenie kwoty wolnej od podatku do 30 000 zł – aktualnie jest ona na bardzo niskim poziomie w porównaniu do innych krajów. W ostatnich latach została dwukrotnie, jednakże w kontrowersyjny sposób, podniesiona. Kontrowersje wynikają z jej degresywności. W 2021 r. prawo do pełnej kwoty wolnej przysługuje zarabiającym do 8 000 zł rocznie. W przypadku osób zarabiających więcej kwota zmniejszająca podatek wraz ze wzrostem dochodu maleje. Natomiast podatnikom osiągającym roczne dochody przekraczające 127 000 zł kwota zmniejszająca podatek w ogóle nie przysługuje. W 2022 r. wspomniana degresywność nie będzie występowała. Niemniej, pojawiają się zdania, że w 2022 r. kwoty wolnej od danin de facto nie będzie ze względu na niepodlegającą odliczeniu składkę na ubezpieczenie zdrowotne;
• Podwyższenie progu podatkowego z 85 528 zł do 120 000 zł – w ostatnich latach bardzo zauważalne było, że wskutek inflacji coraz większy odsetek podatników podlegał opodatkowaniu w drugim przedziale podatkowym. Można wysnuć wniosek, że w ujęciu realnym jest to waloryzacja a nie podwyższenie progu podatkowego;
• Zniesienie prawa do odliczenia składki na ubezpieczenie zdrowotne – oznacza to dodatkową daninę nałożoną nawet na tych, których dochody nie przekroczą kwoty wolnej. Zatem z jednej strony podwyższa się kwotę wolną i próg podatkowy, a z drugiej strony podwyższa się rzeczywistą stawkę opodatkowania poprzez odebranie prawa do odliczenia składki zdrowotnej;
• „Ulga dla klasy średniej” – osoby zatrudnione na umowę o pracę i zarabiające w przedziale od 68 412 zł do 133 692 zł rocznie nie odczują negatywnych skutków w związku z nieodliczalną składką zdrowotną. Tak ma się stać dzięki zaproponowanej uldze. Ta rekompensata oprócz pracowników obejmie również przedsiębiorców rozliczających się według skali podatkowej. Nie obejmie natomiast np. zleceniobiorców, twórców czy emerytów. Nota bene, konstrukcja tej ulgi jest daleka od prostych i zrozumiałych przepisów.
• Likwidacja wspólnego rozliczenia z dzieckiem przez samotnego rodzica – prawodawca w zamian wprowadza odliczenie od podatku w wysokości 1,5 tys. zł, które jest zdecydowanie mniej korzystne dla dobrze zarabiających samotnych rodziców, gdyż dotychczas mogli zyskać nawet ok. 12 tys. zł;
• Wprowadzenie składki zdrowotnej od dochodu w przypadku przedsiębiorców rozliczających się według skali podatkowej lub podatkiem liniowym – w połączeniu ze wspomnianym wyżej zniesieniem możliwości odliczenia składki zdrowotnej, przełoży się to drastycznie na opodatkowanie osób prowadzących jednoosobowe działalności gospodarcze oraz wspólników spółek cywilnych, jawnych i partnerskich. Wysokość składki zdrowotnej naliczanej od dochodu dla przedsiębiorców rozliczających się według skali podatkowej wyniesie 9% a w przypadku liniowców 4,9%.
• Minimalna składka zdrowotna – jeśli skalowiec lub liniowiec poniesie stratę albo jego dochód będzie na tyle niski, że wysokość składki zdrowotnej spadłaby poniżej równowartości 9% minimalnego wynagrodzenia, wtedy wysokość składki zdrowotnej wyniesie właśnie 9% minimalnego wynagrodzenia, czyli 270,90 zł w 2022 r.;
• Zryczałtowana składka zdrowotna dla przedsiębiorców rozliczających się nomen omen ryczałtem – ok. 300 zł (podstawa to 60% przeciętnego wynagrodzenia za czwarty kwartał poprzedniego roku) dla przychodu do 60 000 zł, ok. 500 zł (podstawa to 100% przeciętnego wynagrodzenia za czwarty kwartał poprzedniego roku) dla przychodu do 300 000 zł, ok. 900 zł (podstawa to 180% przeciętnego wynagrodzenia za czwarty kwartał poprzedniego roku) dla przychodu powyżej 300 000 zł;
• Zryczałtowana składka zdrowotna dla przedsiębiorców rozliczających w formie karty podatkowej – wysokość składki zdrowotnej w przypadku kartowiczów wyniesie 9% minimalnego wynagrodzenia, czyli 270,90 zł w 2022 r.;
• Termin na opłacenie składek ZUS przesunięty do 20. dnia miesiąca – ujednolicenie z terminem zapłaty zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych;
• Obciążenie składką zdrowotną np. członków zarządu, prokurentów – osoby pełniące funkcje na mocy aktu powołania, które z tego tytułu pobierają wynagrodzenie będą podlegały ubezpieczeniu zdrowotnemu. Składki będą obliczane od wysokości wynagrodzenia a stawka wyniesie 9%;
• Brak możliwości wyboru karty podatkowej – podatnicy, którzy w 2021 r. rozliczają się według tej formy opodatkowania, będą mogli w 2022 r. kontynuować rozliczanie się w ten sposób. Karta podatkowa będzie niedostępna dla osób, które chciałyby ją wybrać po 2021 r.;
• Koniec z amortyzacją budynków i lokali mieszkalnych – zarówno w PIT, jak i w CIT amortyzacja tych środków trwałych nie będzie stanowiła kosztów uzyskania przychodów. Uwaga, w ustawie nowelizującej jest przepis umożliwiający kontynuację amortyzacji jeszcze w 2022 r. dla majątku nabytego przed 2022 r. Według wielu doradców podatkowych kontynuacja amortyzacji po 2022 r. powinna być możliwa ze względu na konstytucyjną zasadę ochrony praw słusznie nabytych;
• Brak możliwości rozliczania tzw. najmu prywatnego na zasadach ogólnych – pozostaje jedynie możliwość rozliczania najmu prywatnego ryczałtem. Uwaga, wejście w życie tych przepisów zostało przesunięte na 2023 rok. W ocenie autora kontynuacja rozliczania się na zasadach ogólnych przez tych podatników, którzy w taki sposób dotychczas się rozliczali, po 2022 r. powinna być możliwa ze względu na konstytucyjną zasadę ochrony praw słusznie nabytych;
• Opodatkowanie PIT w ramach działalności gospodarczej sprzedaży przedmiotów (np. samochodów) wykupionych z leasingu – opodatkowanie ma mieć miejsce nawet, w sytuacji gdy wykup będzie realizowany do majątku prywatnego, pomimo sprzedaży po upływie pół roku od wykupu. Jednakże nowy przepis ma dotyczyć przedmiotów wykupionych po 31 grudnia 2021 r.;
• Niższa wartość początkowa składników majątku – w razie gdy były one wcześniej używane przez podatnika na cele prywatne a ich wartość rynkowa w dacie wprowadzenia do firmy jest niższa od ceny nabycia, wtedy za wartość początkową będzie przyjmowało się aktualną wartość rynkową. Jeśli natomiast wartość rynkowa będzie wyższa od ceny nabycia, za wartość początkową przyjmie się cenę nabycia. Innymi słowy, niższa z tych dwóch kwot będzie stanowiła wartość początkową;
• Zmiana limitu płatności gotówkowych z 15 000 zł na 8 000 zł – limit dla transakcji gotówkowych między przedsiębiorcami zostaje obniżony. Co ciekawe, ustawa nowelizująca nie zmienia kwoty, powyżej której istnieje obowiązek zapłaty faktury z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności (ang. split payment). Tak więc dla MPP limit pozostaje na poziomie 15 000 zł;
• Obowiązek wysyłki kolejnych JPK (od 2023 r.) – oprócz obowiązku wysyłki JPK_VAT zaistnieje obowiązek składania struktur: JPK_KR (księgi rachunkowe), JPK_PKPIR (podatkowa księga przychodów i rozchodów), JPK_EWP (ewidencja przychodów). Najprawdopodobniej powstanie nowa struktura JPK dla ewidencji środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych, gdyż te ewidencje też trzeba będzie wysyłać;
• Obniżenie stawki ryczałtu dla niektórych przychodów – z 17% na 14% (usługi w zakresie opieki zdrowotnej, architektoniczne, inżynierskie, badań i analiz technicznych, w zakresie specjalistycznego projektowania) i z 15% na 12% (branża IT);
• Wydatki stanowiące „ukrytą dywidendę”, czyli wydatki na rzecz podmiotów powiązanych ze spółką lub wspólnikiem, nie będą kosztem uzyskania przychodu (od 2023 r.) – takimi wydatkami w uproszczeniu będą koszty: 1. uzależnione w jakikolwiek sposób od zysku, lub 2. w nierynkowych cenach lub 3. stanowiące wynagrodzenie za prawo do korzystania z aktywów należących do wspólników lub podmiotów powiązanych ze wspólnikiem przed utworzeniem spółki (np. wynajem nieruchomości, znaku towarowego lub innego majątku własnej spółce). Natomiast, w razie gdy ukryta dywidenda (dotyczy pkt 2 i 3) będzie niższa od zysku brutto, spółka będzie miała prawo do zaliczenia tych wydatków do kosztów uzyskania przychodów. Uwaga, wejście w życie tych przepisów zostało przesunięte na 2023 rok;
• Podatek minimalny (od przychodu) dla spółek – w razie gdy spółka poniesie stratę lub osiągnie dochód operacyjny mniejszy niż 1% przychodu, zapłaci 0,4% podatku od przychodu operacyjnego, przy czym nie dotyczy to nowych spółek (pierwsze 3 lata), gdy spółka ma spadek przychodów o 30% w stosunku do roku poprzedniego oraz spółek wyłącznie osób fizycznych;
• Większa dostępność i uatrakcyjnienie estońskiego CIT – więcej w dalszej części artykułu.
• Zwolnienie z CIT z tytułu sprzedaży udziałów w strukturach holdingowych – zwolnienie będzie dotyczyło spółki matki, która sprzeda udziały/akcje w spółce córce. Zwolnienie jest uwarunkowane spełnieniem kilku kryteriów;
• Możliwość rozliczenia się razem ze współmałżonkiem już w roku zawarcia małżeństwa – od dnia zawarcia związku małżeńskiego dochody mogą być rozliczane wspólnie, a nie dopiero od kolejnego roku podatkowego;
• Ulga mieszkaniowa będzie przysługiwała w razie spłaty kredytu i odsetek związanych ze sprzedawaną nieruchomością – wygląda na to, że Ministerstwo Finansów zmienia przepisy w związku z wyrokami sądów administracyjnych;
• Ulga w PIT dla osób powracających z emigracji – zwolnienie z podatku wyniesie 85 528 zł;
• Ulga w PIT dla osób aktywnych zawodowo 60/65+ lat z prawem do emerytury – zwolnienie z podatku wyniesie 85 528 zł;
• Ulga dla rodzin z co najmniej czwórką dzieci – zwolnienie z podatku wyniesie 85 528 zł dla każdego z rodziców;
• Nielegalne zatrudnienie będzie ryzykiem wyłącznie pracodawcy – w razie zatrudnienia „na czarno” miesięcznym przychodem przedsiębiorcy będzie kwota w wysokości minimalnego wynagrodzenia. Przychody pracownika z tytułu nielegalnego zatrudnienia będą zwolnione z podatku. Pracodawca będzie obowiązany do zapłaty składek ZUS od tego wynagrodzenia, które nie będą stanowiły kosztów uzyskania przychodów;
• Obowiązek zapewnienia płatności w formie bezgotówkowej – instrument płatniczy będzie wymagany w każdym miejscu, w którym działalność jest faktycznie wykonywana. Dotyczy to przedsiębiorców, którzy mają obowiązek rejestrować sprzedaż na kasie fiskalnej.;
• Obowiązek integracji kasy fiskalnej online z terminalem płatniczym (od 1 lipca 2022 r.);
• Odliczenie na nabycie terminala płatniczego;
• Nabycie sprawdzające – czy pracownicy urzędów skarbowych będą częściej kupowali od podatników towary lub usługi, żeby sprawdzić czy ci drudzy wydają paragony?

Pomimo, że powyższa lista jest obszerna, nie obejmuje ona wszystkich zmian. Skupiliśmy się na mniejszych i średnich przedsiębiorcach. Nadmienić należy jeszcze o tym, że wprowadzane są również takie zmiany jak ulga na robotyzację, ulga na wprowadzenie nowego produktu, ulga konsolidacyjna, zmiany w podatku u źródła, grupy VATowskie, porozumienie inwestycyjne, zmiany w uldze B+R i preferencji IP Box, zmiany w przepisach o zagranicznych jednostkach kontrolowanych, wsparcie dla sportu, kultury, nauki i zabytków, ryczałt dla osób przenoszących rezydencję podatkową do Polski i inne.

Pragnę Cię jeszcze poinformować, że Polski Ład z punktu widzenia inwestora w nieruchomości został opisany na zaprzyjaźnionym blogu mojego wspólnika: Wynajmistrz.

Nowe stawki podatku

Biorąc pod uwagę zniesienie możliwości odliczenia składki na ubezpieczenie zdrowotne, po reformie mielibyśmy de facto stawki podatku jak w poniższej tabeli.

Gwoli uściślenia, przedmiotem naszych rozważań w tym artykule jest wysokość stawek podatku tylko na pierwszym etapie opodatkowania. Wszystkim trzem poziomom opodatkowania przyjrzeliśmy się dokładnie we wpisie Dlaczego płacimy podatki i czy muszą być tak wysokie?, do którego lektury zachęcamy. Podkreślić należy, że powyższa tabela nie uwzględnia składek na ubezpieczenia społeczne oraz Fundusz Pracy i Fundusz Solidarnościowy. Efektywny podatek przy uwzględnieniu tych składek byłby jeszcze wyższy.

Przytoczyć w tym miejscu należy istotną informację dla przedsiębiorców rozliczających się ryczałtem lub rozważających przejście na tę formę opodatkowania. Mianowicie, przychody z ryczałtu nie są opodatkowane daniną solidarnościową.

Co mówią liczby?

Jak widać z poniższej tabeli, w której zostały uwzględnione wyliczenia ekspertów rządowych, osoby zarabiające 3 000 zł brutto, jak i 5 000 zł brutto, zyskają w niewielkim stopniu, jednakże w ujęciu nominalnym. W sytuacji wysokiej inflacji, która jest prawdopodobna m.in. w związku z wprowadzeniem tego programu, nawet osoby mało i średnio zarabiające mogą w ujęciu realnym być stratne.

Jak już wspomnieliśmy, pod ochroną przed negatywnym wpływem braku możliwości odliczenia składki na ubezpieczenie zdrowotne będą pracownicy zarabiający od 68 412 zł do 133 692 zł rocznie. Powyższe widać w wierszu  wynagrodzeniem brutto 10 000 zł/m-c. Z tzw. ulgi dla klasy średniej skorzystają jeszcze przedsiębiorcy rozliczający się według skali podatkowej.

Pracownicy otrzymujący wysokie wynagrodzenia bardzo negatywnie odczują zmiany.

Natomiast przedsiębiorcy rozliczający się podatkiem liniowym już od najniższych kwot dochodu dotkliwie odczują skutki Polskiego Ładu.

Co dalej z samozatrudnionymi?

Analiza reformy wskazuje na zmniejszenie atrakcyjności samozatrudnienia. Niemniej, biorąc pod uwagę koszt zatrudnienia pracownika (nie mylić z wynagrodzeniem brutto, więcej tutaj), wygląda na to, że współpraca na zasadzie B2B nadal będzie bardziej opłacalna niż zatrudnienie na umowę o pracę.

Należy pamiętać, że nie każdy przedsiębiorca prowadzący działalność gospodarczą współpracuje głównie z jednym kontrahentem.

Niewątpliwie wielu indywidualnych przedsiębiorców, jak i wspólników spółek cywilnych, jawnych czy w niektórych przypadkach partnerskich już rozważa zmianę formy opodatkowania lub formy działalności gospodarczej. Wiele osób też zastanawia się nad emigracją, na czym nasze państwo bardzo by straciło.

Będzie więcej spółek kapitałowych

W obliczu zapowiedzianych zmian wielu właścicieli firm już teraz poważnie myśli o prowadzeniu przedsiębiorstwa w formie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (dalej: „spółka z o.o.”).

Pomimo podwójnego opodatkowania, w przypadku spółki rozliczającej się w oparciu o 9% CIT, efektywny podatek wynosi 26,29% (9% CIT i 19% PIT od dywidendy, patrz grafika poniżej), czyli niewiele więcej od 23,9% (bez uwzględnienia daniny solidarnościowej) w razie rozliczania się podatkiem liniowym.

Warto zaznaczyć, że udziałowcy nie muszą wypłacać całego zysku. Pozostawiając jego część w spółce i reinwestując te środki, spółka będzie obracała kwotą odpowiadającą aż 91% wypracowanego wcześniej zysku brutto, oczywiście w stosunku do zatrzymanej w spółce z tego tytułu kwoty.

Jednakże w razie podjęcia decyzji o wypłacie całego zysku, efektywny podatek z punktu widzenia przedsiębiorcy może być niższy niż 26,29% ze względu na fakt, że wspólnicy, będący jednocześnie członkami zarządu lub prokurentami powinni być z tego tytułu wynagradzani. To samo dotyczy np. świadczenia usług na rzecz spółki. Niemniej, trzeba mieć na uwadze przepisy o ukrytej dywidendzie, o której wspomnieliśmy w pierwszej części artykułu.

Gdybyś chciał dowiedzieć się jakie warunki trzeba spełnić i na co uważać, aby móc rozliczać dochody według stawki CIT 9%, zapraszamy do lektury artykułu Uważaj na utratę 9% CIT.

Warto w tym miejscu jeszcze wspomnieć, że estoński CIT będzie dostępny w bardziej przystępnej formie niż obecnie. Na dodatek w przypadku małych spółek efektywny podatek przy podwójnym opodatkowaniu (CIT + PIT), czyli w razie wypłaty dywidendy wyniesie 20%. Tak przynajmniej twierdzi Ministerstwo Finansów, choć dokonując obliczeń wielu osobom wychodzi wynik 18,1%.

W uproszczeniu, warunki do skorzystania z estońskiego CIT od 2022 r. mają być następujące:

• Wspólnikami będą jedynie osoby fizyczne;
• Spółka nie będzie posiadała udziałów (akcji) w kapitale innej spółki;
• Większość przychodów spółka będzie uzyskiwała z działalności operacyjnej;
• Zatrudnienie w spółce będzie na poziomie co najmniej trzech pracowników lub zleceniobiorców podlegających z tytułu tego zatrudnienia składkom na ubezpieczenia społeczne. Muszą to być osoby spoza grona wspólników. Nowe spółki będą mogły stopniowo osiągnąć wymagany poziom zatrudnienia.

Trzeba jednak mieć świadomość m.in. tzw. podatku od wejścia, tzw. podatku od przekształcenia i uważać na pewne kwestie w okresie podlegania temu reżimowi (np. ukryte zyski), jak i po wyjściu z niego. Jest to jednak zagadnienie na osobny artykuł.

Uderzenie w klasę średnią i mniej zarabiających

Analizując te zmiany można dojść do wniosku, że najbardziej dotkną one klasę średnią. Istnieje duże ryzyko, że część osób chcących pracować i tworzyć dobrobyt w naszym kraju straci do tego motywację. Część osób już myśli o emigracji, co też nie napawa optymizmem.

Z drugiej strony, jest też sporo ambitnych przedstawicieli biznesu, którzy zaczęli myśleć o rozwijaniu swoich firm w ramach innej formy działalności gospodarczej.

Warto też zauważyć, że Polski Ład nie powinien uderzyć w część osób bogatych, czyli takich, które żyją z dywidend.

Odnosząc się do osób mało i średnio zarabiających, mogą one stracić na Polskim Ładzie wskutek inflacji, która najprawdopodobniej będzie jeszcze wyższa m.in. z powodu realizacji tego programu. Mimo większej ilości pieniędzy w ujęciu nominalnym, może im pozostać ich mniej w ujęciu realnym. Innymi słowy, siła nabywcza ich wypłat może znacząco się obniżyć.

Zauważmy, że nakładając zbyt duże obciążenia publicznoprawne na osoby, które mają chęci do pracy i do tworzenia dobrobytu, istnieje prawdopodobieństwo, że odbije się to negatywnie na wpływy do budżetu. Wniosek taki można wysnuć na podstawie teorii krzywej Laffera. Jeśli jednak okaże się, że wpływy do budżetu wzrosną, ponieważ punkt nasycenia tej krzywej nie jest aż tak blisko, warto zadać sobie pytanie kto lepiej zagospodarowałby te pieniądze – przedsiębiorcy czy politycy i urzędnicy.

Na koniec pragnę Cię poinformować, że stworzyliśmy kalkulator podatkowy, uwzględniający podatkowy Polski Ład. W kalkulatorze możesz policzyć efektywny podatek oraz ile zostanie Ci „w kieszeni” po opodatkowaniu przy prowadzeniu biznesu w ramach różnych form działalności gospodarczej. Jeśli chcesz otrzymać kalkulator, zapisz się na newsletter.